İstanbul Krokisi

Bu kroki, Matrakçı Nasuh'un 1533-1536 yılları arasında hazırladığı ve devrin padişahı Kanuni Sultan Süleyman'a takdim ettiği "Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan Süleyman Han" (Sultan Süleyman Han'ın Irakeyn Seferi Menzillerinin Beyanı) isimli eserden iktibastır.
Kitap bir menzilname. İsmi geçen sefere katılmış olan Matrakçı Nasuh, İstanbul-Tebriz güzergahında bulunan ve ordunun geçmiş olduğu menzillerin krokisini çizmiş ve buralar hakkında çeşitli bilgiler vermiştir.
Yukarıdaki krokiye, eserin tarihine dikkat ederek baktığımızda en kuzeyde Topkapı Sarayı, hemen yanında Ayasofya camiini gördüğümüz halde Sultanahmet, daha aşağılarda Süleymaniye, Şehzade Mehmed gibi pekçok önemli camiin bulunmadığını görürüz. Zira o camiler henüz inşa edilmemişlerdi.
Bu krokiyi yerleştirmemdeki bir diğer maksat şu; daha önceki bir yazıda "İstanbul'un Ortası"ndan bahsetmiştik. İşte bu krokide tam ortanın hafif solunda "Bozdoğan Kemeri" küçük bir yapı olarak gösterilmiş. Şehzade Mehmed Camii ise, burda yok fakat kemerin sağına tekabul ediyor. Demek ki İstanbul'un ortasının gerçekten de belirtilen yer.
Bu değerli yazma eser 1976 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından tıpkıbasım şeklinde neşredildi. Satışı da hala devam etmekte. Meraklısına..

hamiş:
Bu arada "Matrakçı" kelimesi ne anlama gelir? diye merak edenlere izahat verelim:
Matrak, sopa, kalın değnek manasında.
Tarihi Deyimler ve Terimler Sözlüğünde şöyle geçiyor:
Lobut'la arasındaki fark, lobut'un ustalar tarafından oynanan oyunda, matrak'ın ise acemilerin taliminde kullanılmasıdır.
Yani Nasuh, matrak talim ettiren bir askerdi. Aynı zamanda minyatür ustasıydı.