Sayfalar

Pazartesi, Nisan 16, 2007

İstifin Kemali

"Lâilahe illâ ente sübhâneke inni küntü mine'z-zâlimîn"
Hat: Hamid Aytaç Tezhip: Feyza Şen.

İstif kelimesi, dilimize İtalyanca'dan girmiştir.
Kamus-ı Türkî istifi şöyle izah etmekte:
1- Sıra, nizam, dizi, sıralamak, dizmek, tertip ve tanzim etmek.
2- Sıralanmış şey, dizi, muntazam yığın.

Kelime aynı zamanda hat sanatını ıstılahındandır (terimlerinden). Hat sanatında, harflerin yanyana istiflenmesinden meydana getirilen kompozisyonlar esastır.
Çok katı kuralları olduğu halde, bütün bu kuralların hattatın sanatını konuşturacağı geniş bir kompozisyon imkanı sağlaması da hat sanatının ne kadar harikulade olduğunun ispatıdır.
İstif edilen yazı, hangi formda yazılırsa yazılsın okunabilirliği esastır. İster herhangi bir figür şeklinde (testi, leylek, mevlevi sikkesi gibi), isterse geometrik formda olsun, yazı sağ alt köşeden okunmaya başlar.
İstifinlenen hat, yazının genel kaidelerine aykırı olmadığı ve okunabildiği ölçüde sanatkarın maharetiyle şaheser haline getirilip, cami kubbesini, kapı girişlerini, levhaları süslemektedir.
İstifin kemaliyle ilgili şöyle bir anekdot da vardır:
Devrinin reisülhattatin'i (hattatların reisi) olan Muhsinzade Abdullah Bey, yazacağı yazıyı ilk olarak kurşun kalemle istif eder, sonra maiyetinde kullandığı az okuma bilir bir çocuğa gösterirdi. Çocuk yazıyı zorlanmadan okursa onu intihab (seçmek) ederdi. Çocuk okumakta müşkilat çeker yahut okuyamazsa, yazıyı değiştirir, başkasını yazardı.

8 yorum:

cenkunal dedi ki...

Bilgi dağarcığımıza kattığınız bu bilgiler dolayısıyla teşekkür ederiz.
Hat sanatı gerçekten zor bana göre.
Tanıdığım hattatlardan biliyorum bunu.

Adsız dedi ki...

Agizlardan dusmemesi gereken bir dua.

sahhaf dedi ki...

Evet çok zor zamanlarda inanılmaz faydasını gördüm şahsen bu duanın.Hatırlattığın için sağol.Hat sanatı zaten bambaşka bir alem gerçek sanatlardan biri işte,kıymetini bilenlere.

Mihman dedi ki...

Cenk bey hakikaten zor fakat kabiliyeti olanın öğrenmesi gereken bir sanat. Sadece eli, gözü değil, ruhu da incelten, terbiye eden..

Ferta ve Sahhaf: Bu dua çok güçlü sahiden. Sanırım Yunus aleyhisselamın, balığın karnındayken okuduğu duaydı.

Zeki Çelik dedi ki...

yalnız bir hata var.
"nefs-i mütekellim vahdeh" sıgasında olması gereken "kevn" kelimesi, sehven cemiî sıgasında yazılmış.
Düzeltilse gerek...

Mihman dedi ki...

kevn kelimesi nerede, anlayamadım ben.

Zeki Çelik dedi ki...

"küntüm" değil de, küntü...
"Lâilahe illâ ente sübhâneke inni küntü(m) mine'z-zâlimîn"

Mihman dedi ki...

çok teşekkürler hatamı düzelttiğiniz için.